لیسانس نرم افزارهای اپن سورس و حقوق رقابت:تعاملات و تعارضات

نرم افزارهای اپن سورس نرم افزارهایی هستند که مالک آن ها کدهای منبع نرم افزار را در دسترس همگان قرار داده و به موجب لیسانسی خاص اجازه استفاده، اصلاح، کپی و توزیع نرم افزار را به کلیه افراد اعطا می نماید. به عبارتی مالک اپن سورس از حقوق انحصاری که قوانین مالکیت فکری به او اعطا نموده به نحو محدود اعراض کرده و بهره برداری از حقوق مذکور را برای همگان آزاد می نماید. نسبت نرم افزارهای اپن سورس با حقوق رقابت از این واقعیت ناشی می شود که از یک سو شأن و فلسفه نرم افزارهای اپن سورس و هدف مالکان آن مقابله با هر نوع انحصار در علم نرم افزاری توصیف می شود؛ و از سوی دیگر شأن ذاتی حقوق رقابت نیز مخالفت با هر نوع انحصار زیان بار و سوء استفاده از موقعیت برتر در بازار بوده، و بر همین اساس ممکن است این طور تصور شود که اساساً لیسانس نرم افزارهای اپن سورس و حقوق رقابت کاملاً هماهنگ با یکدیگر بوده و در نتیجه رویه های معمول در صدور لیسانس های مذکور و شروط همراه آن ها هیچ گاه ضد رقابتی تلقی نخواهد شد. در حالی که این تحقیق نشان می دهد که اولاً این تصور اولیه نادرست بوده و ثانیاً برخی شروط و رویه ها می توانند در عمل در تعارض با حقوق رقابت قرار گیرند. از جمله مهم ترین شرایط لیسانس های اپن سورس که مظنون به ضد رقابتی می باشند می توان از شرط توزیع بدون رویالتی، شرط کپی لفتی، شرط حق اختراع متقابل، شرط بازاعطای اصلاحات و همچنین سوءاستفاده از وضعیت مسلط اقتصادی نام برد. بر همین اساس، بر شورای رقابت در ایران نیز لازم است با دقت و وسواس به ابعاد رقابتی این نوع لیسانس های در حال رواج در ایران توجه خاصی نموده و شروط ضد رقابتی شدن آن ها را پیشاپیش تعیین نماید. open source computer programmes and competition law: harmonizations and conflicts open source software refers to any computer program whose source code is made available to anyone for use or modification or copy and distribution. in other word, the open source owner waives restrictively his monopolies given by ip law and license the public to use. relation between open-source software and competition law derives from the fact that the philosophy of open-source software is to oppose to any kind of monopoly in the software market in one hand and the main purpose of competition law is to control any monopoly and to prohibit abuse of dominant position in another hand. thus, both of them seem prime faci against monopoly and thereupon it may be assumed that they are completely compatible with each other and therefore no open-source term shall be treated as anti-competitive. this research, showing that this initial perception does not seem correct, clarifies that open source licenses in some circumstances can be anti-competitive. for this purpose, royalty-free or copy left terms or patent retaliation clause are particularly discussed and it is shown that they might be suspected to be anticompetitive. thus, it is necessary that the iranian council for competition considers this kind of licenses and determines their anti-competitive provisions in advance. keywords: open source software, open source license, competition law, free royalty clause, copy left clause, abuse of domain position